Đông trùng hạ thảo

Từ thời cổ xưa, hàng thiên niên kỷ trước ở Trung Quốc đã lan truyền các câu chuyện thần kỳ về một loài sinh vật khi thì là con khi thì là cây, đó chính là đông trùng hạ thảo). Nhưng mãi đến khoảng những năm 620 sau Công nguyên nấm ĐTHT mới được biết đến ở Trung Quốc. Vào thế kỷ 15-18 các học giả thông thái Tây Tạng cũng biết về tác dụng chữa bệnh thần bí của loài sinh vật này

I.Tổng quan về nấm đông trùng hạ thảo

1. Đặc điểm của nấm đông trùng hạ thảo

Nấm Đông trùng hạ thảo (Cordyceps) là một loại đông dược quý có bản chất là dạng ký sinh của loài nấm tên khoa học là: Ophiocordyceps sinensis. Thuộc nhóm nấm Ascomycetes trên cơ thể ấu trùng của các loài bướm trong chi Thitarodes.

Tên gọi là: đông trùng hạ thảo (tiếng Trung Đông chung xia cao) xuất phát từ quan sát thực tế, khi thấy vào mùa hạ nấm Ophiocordyceps sinensis mọc chồi lên, từ đầu con sâu non nhô lên khỏi mặt đất. Vào mùa đông thì nhìn cặp cá thể này giống con sâu (côn trùng), đến mùa hè thì chúng giống như một loài thực vật.

Đông trùng hạ thảo bao gồm phần sâu non dài 2,5 – 3 cm, đường kính 3 – 5 mm màu vàng nâu hay xám nâu. Sâu có 8 đôi chân, 4 đôi chân ở giữa của thân sâu là to nhất. Thân nấm có hình trụ mọc ra từ đầu con ấu trùng, thân nấm thường dài khoảng 3 – 6 cm. Khi nấm đạt đến độ trưởng thành, nó tiêu thụ hết khoảng 99% chất dinh dưỡng từ thân sâu biến con sâu khô. Nấm quả thể thành thục sẽ phát tán các bào tử ra xung quanh.

Cơ chế nhiễm nấm Cordycep sinensis (C. sinensis) vào ấu trùng (sâu non) hiện nay chưa có công trình khoa học cho biết rõ. Vào mùa đông sâu non bị nhiễm bào tử nấm do ăn phải bào tử nấm, hoặc qua hơi thở của sâu non. Nấm phát triển bằng các chất dinh dưỡng có trong con sâu, khi sử dụng hết chất dinh dưỡng của sâu non làm sâu chết khô. Đến mùa hè nấm phát triển thành cây mọc ra từ đầu sâu non và vươn ra khỏi mặt đất.

Thời gian để cây nấm phát triển thành dạng quả thể trong cơ thể sâu kéo dài từ đầu mùa đông đến cuối mùa xuân đầu hè. Tại nước Trung Quốc, nấm đông trùng hạ thảo thường gặp ở vùng rừng ẩm ướt thuộc các tỉnh Tứ Xuyên, Tây Khang, Tây Tạng và nhiều nhất ở Tây Khang.

2. Phân loại nấm đông trùng hạ thảo

Chi nấm Cordyceps có hơn 356 loài khác nhau, riêng tại Trung Quốc đã tìm thấy 60 loài tuy nhiên cho đến nay hai loài được nghiên cứu nhiều nhất và đưa vào nuôi trồng nhiều là Cordyceps sinensis (Berk) Sacc. và Cordyceps militaris (L. ex Fr) Link.

3.Thành phần hóa học trong nấm đông trùng hạ thảo

Nấm Đông trùng hạ thảo chứa nhiều hoạt chất có hoạt tính sinh học như: ribonucleotid, mannitol, sterol, các acid hữu cơ, các loại đường mono- , di-, oligosaccharid và polysaccharid, các protein, polyamin, vitamin (E, K, B1, B2, B12…) và rất nhiều khoáng chất (K, Na, Ca, Mg, Cu, Mn, Zn, Se, Si…) trong đó nhóm hoạt chất có tác dụng quan trọng nhất là HEAA (hydroxyl ethyl adenosin analogs).

* Các nucleotid

Nucleotid là một trong những thành phần có hoạt tính trong nấm đông trùng hạ thảo, trong đó các hoạt chất adenosin, cordycepin được sử dụng là các hoạt chất để đánh giá chất lượng của đông trùng hạ thảo. Ngoài ra trong đông trùng hạ thảo còn nhiều loại nucleotid khác như uridin, 2’-3’ – dideoxyadenosin (cấu trúc này được đưa vào các hợp chất có hoạt tính antiretrovirus điều trị didanosin, hydroxyethyladenosin, guanidin, deoxyguanidin…, những hoạt chất này chưa tìm thấy được ở trong các dược liệu khác trong tự nhiên.

* Các polysaccharid

Đây cũng là thành phần chính góp phần vào các tác dụng sinh học của nấm đông trùng hạ thảo. Bản đồ saccharid của dược liệu này có vai trò trong đánh giá chất lượng của Đông trùng hạ thảo. Một số monosaccharid có trong nấm đông trùng hạ thảo như rhamnose, ribose, arabinose, glucose, mannitol, fructose…

* Các sterol

Các phytosterol trong nấm đông trùng hạ thảo (cholesterol, campesterol, β sitosterol) đóng vai trò quan trọng trong điều trị, phòng ngừa ung bướu

* Các nhóm hoạt chất khác

Đông trùng hạ thảo có chứa các loại acid amin thiết yếu như acid glutamic, acid aspartic, arginin… và các hợp chất kiểu polyamin là cadaverin, spermidin, spermin…, các cyclodipeptid như cordycedipeptid A. Các hợp chất này có hoạt tính chống viêm, chống nhiễm khuẩn, kháng virus và vi khuẩn.

4. Tác dụng của đông trùng hạ thảo

Tác dụng của ĐTHT theo đông y

Đông trùng hạ thảo là một vị thuốc được ghi vào tài liệu thuốc đông y vào giữa thế kỷ 18 trong bộ Bản thảo cương mục lập di (1765).Theo tài liệu cổ này ĐTHT có tác dụng như sau:

Đông trùng hạ thảo có vị ngọt, tính ôn vào hai kênh phế và thận, có tác dụng bồi bổ cơ thể cho người ốm, ích phế, bổ thận, bổ tinh tủy, cầm máu, hóa đờm, dùng chữa hư hao sinh ho, ho ra máu, liệt dương, lưng đau mỏi gối, di tinh, đau tim.

Ngày nay dưới sự phát triển của y học hiện đại, các nhà khoa học khắp nơi trên thế giới đã chứng minh được những công dụng của ĐTHT

Tác dụng của ĐTHT dưới góc nhìn của Y học hiện đại

Y học phương Đông và phương Tây dựa trên những nền tảng khác nhau nên đến nay vẫn còn nhiều điểm chưa thống nhất. Nhưng đối với đông trùng hạ thảo thì cả hai bên không chỉ cùng nhất trí về tác dụng chữa bệnh tuyệt vời của đông trùng hạ thào mà còn bổ sung cho nhau trong việc đưa đông trùng hạ thảo trở thành huyền thoại trong y học: phương Đông phát hiện và đưa đông trùng hạ thảo vào việc chữa trị hầu hết các loại bệnh, phương Tây kiểm chứng lại những giả thuyết về tác dụng chữa bệnh của đông trùng hạ thảo của phương Đông bằng thực nghiệm.

Tác dụng của đông trùng hạ thảo đã được cả Đông và Tây y công nhận. Dưới đây là và tóm tắt những công dụng của đông trùng hạ thảo theo nghiên cứu công bố trên Tập San Nấm Dược Liệu Quốc Tế (International Journal of Medicinal Mushrooms):

– Hỗ trợ trị ung thư: Các nghiên cứu lâm sàng được tiến hành tại Nhật Bản và Trung Quốc đã cho thấy những người bị các chứng ung thư khác nhau được tiêm 6 gram đông trùng hạ thảo mỗi ngày kết hợp với hoá trị trong vòng 2 tháng đã làm giảm đáng kể kích thước khối u, trong khi đó, các bệnh nhân được chữa trị bằng phương pháp bức xạ hay hoá trị liệu thì bệnh trạng không chuyển biến đáng kể.

– Hỗ trợ chữa các bệnh liên quan đến thận: Nhờ khả năng làm tăng nồng độ17-hydroxy-corticosteroid và 17-ketosteroid trong cơ thể nên Đông Trùng Hạ Thảo có thể giúp hỗ trợ điều trị và phục hồi chứng năng hầu hết các bệnh và triệu chứng liên quan tới thận như suy thận mạn tính, suy giảm chức năng thận, tổn thương thận, v.v.

– Tác động đến hệ miễn dịch: Đông Trùng Hạ Thảo không chỉ kích thích hệ miễn dịch mà còn, kỳ diệu thay, có khả năng ức chế hệ miễn dịch. Năm 1996, các nhà khoa học đã thật sự kinh ngạc khi phát hiện chính loại dược liệu họ sử dụng bấy lâu để kích thích hệ miễn dịch (giúp bảo vệ cơ thể khỏi các mầm bệnh xâm nhập và loại bỏ các chất gây hại trong cơ thể) cũng có khả năng ức chế hệ miễn dịch (vốn rất quan trọng trong phẫu thuật cấy ghép nội tạng – giữ cho nội tạng mới ghép không bị tổn thương).

– Hỗ trợ điều tiết đường huyết, kiểm soát bệnh tiểu đường: Một lĩnh vực được quan tâm đặc biệt là khả năng hỗ trợ điều tiết lượng đường trong máu của ĐTHT. Thử nghiệm cho thấy, 95% bệnh nhân tiểu đường sử dụng 3gram Đông Trùng Hạ Thảo mỗi ngày có sự chuyển biến trong lượng đường huyết, trong khi chỉ có 54% bệnh nhân trong nhóm điều trị bằng các phương pháp khác có thay đổi.

–Hỗ trợ trị các bệnh liên quan đến phổi: ĐTHT có khả năng tăng cường hiệu năng sử dụng oxy trong cơ thể, cùng với các chiết xuất từ nó đã được chứng minh có thể giúp hỗ trọ điều trị nhiều bệnh về đường hô hấp, bao gồm cả các bệnh nghiêm trọng như hen suyễn, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính), viêm phế quản, giúp ức chế cơn co khí quản,v.v.

– Hỗ trợ trị các bệnh liên quan đến tim: Phân tích hoá học cho thấy Đông Trùng Hạ Thảo có adenosine, deoxy-adenosine, nucleotide adenosine và các loại nucleotide tự do khác,v.v. giúp giữ ổn định và điều chỉnh rối loạn nhịp tim. Ngoài ra, các digoxin, hydrochlorothiaside, dopamine và dobutamine trong đông trùng hạ thảo ĐTHT giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của các bệnh nhân suy tim mãn tính, như làm tăng các điều kiện chung về thể chất, sức khoẻ, chức năng tim cũng như về đời sống tình dục.

– Hỗ trợ trị các bệnh liên quan đến gan: Gần như tất cả các nghiên cứu về mối quan hệ giữa Đông Trùng Hạ Thảo và chức năng gan đều cho thấy ĐTHT giúp tăng hiệu quả hoạt động của gan. Ngày nay, đông trùng hạ thảo thường được sử dụng trong điều trị sơ gan, viêm gan b, C mãn tính tại nhiều nước ở châu Á. Ngoài ra, đông trùng hạ thảo còn được sử dụng kết hợp với một số loại nấm dược liệu khác để hỗ trợ cho lamivudine trong điều trị viêm gan siêu vi B.

– Hỗ trợ trị rối loạn và suy giảm chức năng tình dục: Đông trùng hạ thảo được sử dụng trong nhiều thế kỷ để hỗ trợ điều trị rối loạn và suy giảm chức năng tình dục cho cả nam và nữ, các trường hợp giảm ham muốn, bất lực, vô sinh– Hỗ trợ làm giảm lượng cholesterol trong máu: Mặc dù tăng cholesterol trong máu thường không được coi là một bệnh, nhưng nó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy cơ thể đã bị rối loạn chức năng trao đổi chất và nguy cơ về tim mạch. Đông trùng hạ thảo đã được kiểm chứng là có tác dụng tốt trong việc làm giảm lượng cholesterol trong máu.

– Chống mệt mỏi: Đông trùng hạ thảo làm gia tăng ATP (Ađênôzin triphôtphat — nguồn năng lượng cho mọi hoạt động của tế bào) và oxy trong cơ thể giúp cho người sử dụng luôn khoẻ mạnh và không bị các triệu chứng mệt mỏi.

-Ứng dụng trong điều trị HIV/AIDS: Một công dụng tuyệt vời khác nữa của đông trùng hạ thảo đó là dùng để hỗ trợ điều trị HIV/ AIDS, trong đông trùng hạ thảo có nhóm hoạt chất HEAA (Hydroxy-Etyl-Adenosin- Analogs) có tác dụng kháng khuẩn và kháng virus cực mạnh, Một trong những hoạt chất của nhóm này được các chuyên gia ở Mỹ dùng để bào chế thuốc chống bệnh AIDS và hiện nay đã được dùng ở những nước có tỷ lệ nhiễm HIV và suy giảm hệ miễn dịch cao như ở châu Phi. Ngoài ra, đông trùng hạ thảo thường được dùng làm thuốc bổ dùng cho người gầy yếu, người mới khỏi bệnh hiểm nghèo.v.v. Những tác dụng khác của đông trùng hạ thảo vẫn đang được nghiên cứu và phát hiện thêm từng ngày.

Đông Trùng Hạ Thảo chủng giống Cordyceps Militaris

Đông trùng hạ thảo mang trong mình những công dụng thần kỳ đã không ngừng thôi thúc nhiều quốc gia trên thế giới nghiên cứu nuôi trồng và sản xuất ra rất nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe con người, đặc biệt là ĐTHT chủng giống Cordycreps Militaris.

Giống như hầu hết các loài “Cordyceps” khác, C. Militaris là một loài nấm ký sinh trên côn trùng và ấu trùng của côn trùng. Loài này chủ yếu lây nhiễm ở giai đoạn nhộng của các loài bướm khác nhau. Bào tử nấm theo gió dı́nh vào bên ngoài ký chủ, sau đó hı̀nh thành các ống nảy mầm có các thể bám. Các ống này tiết ra các enzyme như lipase, chitinase, protease làm tan vỏ ngoài của ký chủ và xâm nhập vào bên trong cơ thể. Sau đó hệ sợi nấm hút dinh dưỡng và sinh trưởng mạnh mẽ chiếm toàn bộ cơ thể và gây chết ký chủ. Đến cuối hè hoặc thu, thân thảo mọc lên từ cơ thể ấu trùngcó màu vàng nhạt hoặc màu da cam.

Chính vì thế mà nhu cầu về sản phẩm này ngày một tăng dẫn đến khai thác quá mức, làm suy giảm nghiêm trọng nguồn trùng thảo tự nhiên, cùng với đó sự biến đổi khí hậu ngày càng tăng mạnh làm ảnh hưởng đến môi trường sống của loài trùng thảo. Do đó, để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, các Kỹ sư tại Việt Nam đã nghiên cứu và nuôi trồng giống trùng thảo C.Militaris ở điều kiện nhân tạo trong phòng thí nghiệm. Qua rất nhiều phân tích kết quả cho thấy trùng thảo nuôi trồng và trùng thảo thu hái từ tự nhiên có giá trị dưỡng chất tương đương nhau, bởi lẽ môi trường dưỡng chất và điều kiện vi khí hậu là tương tự nhau.

Sản phẩm Đông trùng hạ thảo Việt Nam đã được kiểm tra hàm lượng chất và được Bộ Y Tế cấp phép lưu hành trên toàn quốc

Những trường hợp nên dùng Đông trùng hạ thảo:

Người có sức khỏe kém, người hay đau ốm, người già. Những trường hợp cần khôi phục và tăng cường thêm sức khỏe.
Những trường hợp vừa qua đợt điều trị bệnh nặng, những người vừa qua giải phẩu, những người đang điều trị bằng xạ trị.
Những ai có hàm lượng cholesterol trong máu cao, Đông trùng hạ thảo có tác dụng làm giảm cholesterol.
Người mắc các bệnh về gan thận mãn tính. Người bị thận hư, thận yếu, suy thận. Người hay bị viêm nhiễm gan và thận, người cần phục hồi các chức năng của gan và thận.
Nam giới bị yếu sinh lý, suy giảm ham muốn tình dục. Những trường hợp bị liệt dương, di tinh, xuất tinh sớm. Đông trùng hạ thảo tác dụng rất tốt cho sinh lý nam.
Người bị mắc bệnh về phổi phế quản mãn tính, người bị hen, hen suyễn. Các trường hợp hay bị viêm phổi, có vết mờ trong phổi.
Người làm việc căng thẳng, hay bị váng đầu mất ngủ. Người đang có vấn đề về hệ thần kinh, trí não.
Người có đường tiêu hóa không tốt, trẻ em bị còi xương suy dinh dưỡng.
Người có hệ miễn dịch kém, người bị suy giảm hệ miễn dịch cần tăng cường hệ miễn dịch.
Người cần tăng cường cơ bắp, tăng cường thêm sự dẻo dai của cơ bắp.
Chị em phụ nữ hay bị đau bụng khi “đến tháng”. Chị em hay bị nhiễn khuẩn hệ sinh dục. Chị em có vòng kinh không đều đặn.
Chị em trước và sau khi sinh (trong thai kỳ chị em không nên dùng dược liệu này).
Các chị em muốn có làm da căng mịn, hồng hào. Đông trùng hạ thảo có tác dụng làm hạn chế tàn nhàn, các sắc tố đen, làm cho làm da luôn được trắng hồng. Những chị em ở tuổi trung niên dùng đều đặn dược liệu này thì hạn chế các vết nhăn ở khuân mặt.
Đông trùng hạ thảo có tác dụng chống lão hóa rất hiệu quả, vì vậy những người ở tuổi trung niên nên dùng để cơ thể không bị “già nua” nhanh.

Những trường hợp không nên dùng Đông trùng hạ thảo

Trẻ em có cơ thể và sức khỏe bình thường và dưới 15 tuổi. Trừ các trường hợp bị còi xương suy dinh dưỡng, hệ thần kinh và trí não không bình thường.
Chị em đang mang thai không nên dùng Đông trùng hạ thảo, vì sẽ kích thích hệ sinh dục, điều này sẽ không tốt cho thai nhi.
Những trẻ bị xuất huyết trong, trẻ hay bị chảy máu cam, trẻ có huyết áp thấp. Những trẻ này không nên cho dùng Đông trùng hạ thảo. Vì những trường hợp này không có khả năng dung nạp lượng acid amin, vitamin cùng khoáng chất có hàm lượng lớn trong thảo dược này.
Dựa vào thực tế giai đoạn tuổi dậy thì của các em để các bậc phụ huynh nên hay không nên cho các em dùng. Đông trùng hạ thảo có tác dụng kích thích mạnh các tuyến thượng thận nên làm tăng phát dục sớm ở trẻ nhỏ. Vì vậy trẻ em dưới 15 tuổi không nên cho dùng nếu cơ thể của các em bình thường.

Trên đây là những trường hợp cụ thể nên dùng hay không nên dùng Đông trùng hạ thảo. Tất cả các công trình khoa học, các thử nghiệm lâm sàng đều có kết luận là thảo dược này không có tác dụng phụ đối với người dùng. Vì vậy mọi người hãy yên tâm dùng dược liệu này để phòng chống và tăng cường sức khỏe.

Quý khách hàng có nhu cầu xin liên hệ: Cửa hàng An Khang: số 246/8/9 đường Tầm Vu, phường Hưng Lợi, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ. (Hẽm 246 chợ Tầm Vu, đường Tầm Vu là đường ven sông, đường cặp bên cầu Hưng Lợi, phía bờ Hưng Lợi quẹo phải). ĐT: 0939.889262. Giao hàng tận nơi miễn phí tại nội ô TP Cần Thơ với đơn hàng 300.000đ trở lên.